Siyatik Nedir, Neden Olur?

Siyatik sinir, bel kemiğinin alt kısmından başlayan ve topuğa kadar uzanan, vücuttaki en büyük sinirdir. Bel bölgesinde yer alan 4 .ve 5. omurlardan çıkan siyatik sinir, kalçadan geçerek bacağa ulaşır. Diz ekleminin arka kısmından, ayağın altına kadar uzanır. Dizin arka kısmında iç ve dış siyatik olarak ikiye ayrılır. Daha detaylı açıklamak gerekirse siyatik sinir, belin alt bölgesinde yer alan L4, L5, S1, S2, S3 sinirlerine ait köklerin birleşmesiyle meydana gelir. Tıp terminolojisinde coxa olarak bilinen leğen kemiğinin delikli yapısından geçerek bacağa doğru uzanır. Siyatik ağrısı, farklı nedenlerle siyatik sinirin sıkışmasına bağlı olarak oluşur. Çoğunlukla hafif şiddette başlayan ağrı, zamanla birlikte şiddetini artırır. Ağır iş yapılanlarda ve sedanter yaşam tarzını benimseyen bireylerde daha sık görülür. Ağrı, kalçadan baldıra, diz bölgesinden bacağın yanına, önüne ve son olarak topuk bölgesine doğru siyatik sinir boyunca hissedilebilir. Siyatiğin neden olduğu ağrı, karıncalanma hissi, uyuşma, his ve güç kaybı ile karakterizedir. Tüm bu yakınmalara bağlı olarak kişinin yaşam kalitesi önemli ölçüde düşer. Kişinin hekime başvurmaması ya da tedavi almaması durumunda ayakta ve bacakta kalıcı sorunlar meydana gelebilir. İlerlemiş vakalarda felç oluşumuna neden olabilir. Siyatik hastalığının tanı ve tedavi yöntemlerine geçmeden önce çokça merak edilen “Siyatik nedir?” sorusunu yanıtlamak gerekir. 

Siyatik Nedir?

İnsan vücudunda yer alan en kalın ve en uzun sinir olan siyatik, tıp dilinde nervus ischiadicus olarak bilinir. Bel bölgesindeki farklı sinir köklerinin birleşimi ile oluşan siyatik sinir, kalça ekleminden geçerek bacağın arkasına uzanır. Diz eklemine ulaştığında dallanarak ayağa kadar ilerler. Bu bölgedeki motor ve duyu fonksiyonlarını oluşturur. Siyatik sinirin farklı nedenlerle sıkışması, siyatik sinir ağrısına ya da halk arasında bilinen adıyla siyatik rahatsızlığına neden olur. Çokça sorulan “Siyatik ne demek?” sorusu bu şekilde yanıtlanabilir. Bazı durumlarda tümör ve kist varlığı, omurga kayması, iltihaplanma gibi etkenlere bağlı olarak siyatik sinirin kök kısmı, bel bölgesinde sıkışır veya gerilir. Başlangıçta bel ağrısı şikayetine neden olan bu durum, zamanla sinir boyunca kalçadan, kasığa, bacağa ve buradan ayağa kadar hissedilebilir. İlerlemiş vakalarda bacakta güçsüzlük görülebilir. Ayrıca diz ve bilek reflekslerinde azalma, duyu ve hareket kaybı söz konusu olabilir. Siyatik ağrısında kişi, bacağını ne kadar yukarı kaldırırsa ağrının şiddeti de o oranda artar. Siyatik ağrısı çoğunlukla hareketsiz yaşam süren bireylerde, duruş bozukluğu olanlarda, ağır yük kaldırarak çalışmak zorunda olan bireylerde görülür. Ayrıca ileri yaş, obezite ve fıtık gibi omur hasarları da siyatik ağrısına yol açabilir.

Siyatik Belirtileri Nelerdir?

Siyatik sinirin sıkışmasına bağlı olarak görülen siyatik, bel bölgesinden ayağa kadar uzanan ağrı ile karakterizedir. Ağrı genellikle kalçanın arka kısmından, uyluk, baldır, topuk ve ayak tabanına kadar yayılabilir. Başlangıç döneminde yalnızca bel ağrısı şeklinde hissedilebilen siyatik, zamanla şiddetli, bıçak saplanırmış gibi keskin bir ağrıya neden olabilir. Kramp benzeri veya künt bir ağrı da oluşabilir. Ayak tabanında ve parmakların altında, karıncalanma, uyuşma, iğne batması ve ağrı gibi yakınmalar meydana gelebilir. Siyatik ağrısı genellikle yürümek ve öne eğilmek gibi hareketler sırasında artış gösterir. Ayrıca bacakta ve/veya ayakta karıncalanma hissi, uyuşukluk gibi belirtiler de görülebilir. Siyatik sinir sıkışmasının şiddetine bağlı olarak sinirin uyarımının gerçekleştiği kaslarda, güç kaybı ve dolayısıyla yürüme güçlüğü de meydana gelebilir. Yere eğilmek ya da dönme hareketinde sınırlanma görülebilir. Siyatik ağrısı problemi yaşayan bireyler genellikle dik duramaz. Vücut bir tarafa doğru eğiktir. Yürüyüş sırasında ağrının yaşandığı bacakta, ayak sürümesi gözlenebilir. Tüm bunlara ek olarak siyatik belirtileri arasında idrar ya da gaz kaçırma gibi şikayetlerde yer alabilir. Siyatik hastalığının tedavi edilmediği durumlarda ise ağrı yaşanan bacağa ait kaslarda, kısalma ve incelme oluşmaya başlar. Merak edilen bir diğer soru da “Siyatik neden olur?” şeklindedir.

Siyatik Nedenleri Nelerdir?

Siyatik ağrısı, siyatiğin doğduğu omurilikten çıkan sinir köklerinin, sinirin geçtiği bölgelerde farklı nedenlerle sıkışmasından kaynaklanır. Çoğunlukla sıkışan bir disk, siyatik ağrısının nedeni olsa da bu durum, farklı nedenlere bağlı olarak da gelişebilir. Omurgada kireçlenme, şekil bozukluğu, kırık, tümör, omurga kanal darlığı gibi rahatsızlıklar da siyatiğin bu bölgede sıkışmasına neden olabilir. Bunlar bel bölgesinde oluşan siyatik sıkışmalarına birer örnek olarak da verilebilir. Siyatik sinirin sıkıştığı diğer bölgeler ise kalça kasları, diz ekleminin arka kısmı ya da ayak bölgesi olarak sıralanabilir. Kalça arkasında yer alan piriformis kası ya da tendonu tarafından sıkıştırılan siyatik sinir de siyatik ağrısının nedeni olabilir. Ayak bölgesindeki siyatik sıkışması çoğunlukla ayakta oluşan travmalardan kaynaklanır.

Siyatik Ağrısına Yol Açan Risk Faktörleri Nelerdir?

Siyatik ağrısına neden olabilen risk faktörleri şu şekilde sıralanabilir:

• Sedanter Yaşam Tarzı: Çağın getirdiği hareketsizlik, uzun süre oturarak iş yapmak gibi etkenler siyatik sinir sıkışmasına neden olabilir. Ayrıca uzun yol şoförlüğü ya da taksicilik gibi meslekler de uzun süre oturarak araç kullanmayı gerektirdiğinden siyatik için risk oluşturabilir.
  
  
• Ağır Yük Kaldırmak: Sürekli ağırlık kaldırılması gereken meslek gruplarında çalışan kişilerde, siyatik sinir ağrısı daha yaygın görülür.
  
  
• Obezite: Sağlıksız ve dengesiz beslenmenin tetiklediği obezite hastalığı ya da aşırı kilolu olmak, omurgada stres yaratır. Bu durum siyatik sıkışmasını tetikleyebilir.
  
  
• Yaş: Yaşlılığa bağlı olarak kemik, kemiğin etrafındaki dokular ve kaslar zayıflar. Bu da siyatik ağrısına yol açan risk faktörlerindendir.
  
  
• Travmalar: Çarpma, düşme, yaralanma gibi etkenler sonucunda siyatik sinir ve etrafındaki dokular zarar görebilir. Bu da siyatik ağrısının ortaya çıkmasına yol açabilir.
  
  
• Gebelik: Gebelik sırasında alınan kilolar vücut ağırlığının artmasına ve ağırlık merkezinin bozulmasına neden olabilir. Bu durum da siyatik sinir üzerinde basınç oluşmasına sebep olabilir.

Siyatik hastalığına yol açan risk faktörlerinden uzak durmak, rahatsızlığın ortaya çıkmasını engelleyebilir. Ayrıca düzenli egzersiz yaparak sırt ve bel kaslarını güçlendirmek, iyi bir postüre sahip olmak, yanlış oturmaktan kaçınmak, oturma eylemi sırasında sırt, bel ve kolları desteklemek siyatikten korunmak için etkili olabilir. Tüm bunlara ek olarak ağır kaldırmaktan ve uzun süre ile ayakta kalmaktan kaçınmak, siyatik riskinin azalmasına katkı sağlayabilir.

Siyatik Hastalığının Tanı ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Siyatik belirtileri ile kişinin ortopedi uzmanına başvurması durumunda hekim, öncelikle hastanın öyküsünü dinler ve ardından fizik muayene ile kas ve reflekslerin durumunu kontrol eder. Gerekli görüldüğünde sinir uyarım testleri, BT ve MR görüntülemeleri gibi ek tetkikler yapılır. Elde edilen bulgular ışığında siyatik tanısı koyulur.

Siyatik tedavisi, kişinin genel sağlık durumuna, rahatsızlığın şiddetine ve neden kaynaklandığına göre farklı şekillerde yapılabilir. Bazı vakalarda analjezik ilaçların kullanımı yeterli olurken bazılarında epidural steroid enjeksiyonu yapılması gerekebilir. Aynı şekilde fizik tedavi yöntemleri ile kişinin ağrısının hafiflemesi sağlanabilir. Siyatik ağrısının cerrahi tedavisi de bulunur. Bu yöntemle, sinir üzerindeki baskının azaltılması sağlanarak kişinin sağlığına kavuşması hedeflenir.

Eğer siz de kendinizde siyatik sinirin sıkışmasına bağlı olarak ağrı olduğunu düşünüyorsanız, bir ortopedi uzmanına görünerek sağlık kontrollerinizi yaptırabilirsiniz.