Ortopedi ve Travmatoloji Nedir, Hangi Hastalıklara Bakar?

Halk arasında kısaca ortopedi olarak adlandırılan ortopedi ve travmatoloji bölümü, kas ve iskelet sistemine ait hastalıkların tanı, tedavi ve rehabilitasyonu ile ilgilenen bilim dalıdır. Tıp bilimine ait önemli cerrahi bir branştır. Pek çok farklı kazaya bağlı olarak vücutta meydana gelen hasarlanmaların cerrahi müdahaleleri, ortopedi bölümü doktorları tarafından gerçekleştirilir. Ayrıca bu tür travmaların önlenmesi ya da farklı bir deyişle koruyucu hekimlik anlamında da önemli işlevleri vardır. Ortopedi kelimesi, latince kökenlidir ve orthos yani düzgün ve çocuk anlamına gelen pedios kelimelerinin birleşiminden türetilmiştir. Travmatoloji ise yine latince kaynaklı olup, yaralanma veya hasarlanma anlamını taşır. Dolayısıyla ortopedi bölümünün amacının, bireylerin sağlıklı kalması ve farklı etkenlere bağlı olarak meydana gelen yaralanmalara karşın vücudun kas ve iskelet sisteminin normal fonksiyonlarını yerine getirmesini sağlamak olduğu söylenebilir. Ortopedi doktoru ya da farklı bir deyişle ortopedist olmak için 6 yıl tıp fakültesi eğitiminin ardından 5 yıl da ortopedi ve travmatoloji bölümünde uzmanlık eğitimi almak gerekir. Sıklıkla merak edilen sorulardan biri “Ortopedi Nedir?” şeklindedir.

Ortopedi ve Travmatoloji Nedir?

Bir hekimlik terimi olarak ortopedi, vücutta yer alan kemik, eklem, kas, kiriş ve sinirlerin normal fonksiyonlarını devam ettirmeye çalışan cerrahi bilim dalı olarak açıklanabilir. Bununla birlikte ortopedi, hareketi sağlayan vücut bölgelerine ait rahatsızlıkların ve hasarlanmaların iyileştirilmesi için uğraş veren tıp bölümü olarak da tanımlanabilir. Ortopedi ve travmatoloji bölümü, pek çok farklı tanı ve tedavi yöntemi barındıran zengin bir uzmanlıktır.

İnsan vücudunda hareket sistemi, omurga ve göğüs kafesi üzerine kurulu olan iskelet sisteminin üzerinde yer alır. Boyun, omuz, kol, ön kol, pelvis, kalça, bacak, alt bacak ve ayak gibi pek çok farklı yapı iskelet sisteminin birbirine bağlanması ya da farklı bir deyişle eklemlenmesi ile oluşur. Hareket sistemi ise kaslar, tendonlar, kıkırdaklar ve eklemler gibi yapılardan oluşur. Kas ve iskelet sisteminde yer alan tüm dokular, ortopedi bölümü tarafından incelenir. Ortopedi ve travmatoloji bölümünün ilgilendiği bir diğer konu ise kas yaralanmaları, çıkıklar, kemik kırıkları ve ampütasyonlar şeklinde sıralanabilir. 

Ortopedi Doktoru Hangi Hastalıklarla İlgilenir?

Ortopedi bölümü, kas iskelet sistemine ait doğumsal, edinsel ya da yaralanmalara bağlı olarak meydana gelen tüm rahatsızlıkların, önlenmesi ve tedavisine yönelik tıp uzmanlığıdır. 

Ortopedi ve travmatoloji bölümü hekimlerine kas ve iskelet sistemini ilgilendiren tüm sağlık sorunlarının tanı ve tedavisi için başvurulabilir. Bu rahatsızlıklar arasında boyun, sırt, bel, kalça, baldır, uyluk, diz, omuz, dirsek, eklem, el ve el bilek ağrıları sıralanabilir. Vücudun bu bölgelerini ilgilendiren rahatsızlıklar, ortopedi uzmanlarınca tedavi edilir. Ayrıca kemik çatlağı ve kırığı, kas ve tendon yırtılmaları, omuz eklemi çıkığı, karpal tünel sendromu, tarsal tünel sendromu, kübital tünel sendromu, eklem kireçlenmeleri, tendon iltihaplanmaları, eklem donuklukları, ön çapraz bağ ve arka çapraz bağ yırtığı, omuz, diz, kalça ve ayak bileği protezleri gibi pek çok farklı rahatsızlığın tedavisi için de ortopedi ve travmatoloji bölümü doktorlarına başvurulabilir.

Ortopedi Bölümünde Hangi Ameliyatlar Yapılır?

Ortopedi ve travmatoloji bölümünde, kas ve iskelet sistemine ait tüm dokularda oluşan rahatsızlıklara yönelik tanı ve tedavi yöntemleri uygulanır. Dolayısıyla ortopedi ameliyatları da oldukça geniş bir yelpazede yer alır. Kabaca, kas ve iskelet sistemine ait sağlık sorunlarının hemen hepsinin ortopedi bölümü hekimlerince cerrahi dışı ve/veya cerrahi yöntemlerle tedavi edilebileceği söylenebilir. Ortopedi bölümünde ameliyatlar, lokal ve genel anestezi altında yapılır. Operasyonlar kapalı ve açık yöntemlerle gerçekleştirilebilir. Bu noktada belirleyici olan, rahatsızlığın türü ve hastanın genel sağlık durumudur. Günümüzde pek çok ortopedik rahatsızlık, artroskopik cerrahi yöntemiyle tedavi edilebilir. Bu noktada çokça merak edilen sorulardan biri de “Artroskopik cerrahi ne demek?” şeklindedir.

Artroskopik Cerrahi Nedir?

Halk arasında kapalı ameliyat veya anahtar deliği ameliyatı olarak da bilinen artroskopik cerrahi, bir eklemin iç kısmında bulunan sorunların, tanı ve tedavisi amacıyla kullanılır. Çoğunlukla omuz, diz, el bileği, ayak bileği, kalça gibi eklemlerde kullanılsa da vücutta yer alan tüm eklemler için de bu teknikten faydalanılabilir. Eklemlerin yanı sıra kıkırdak ve bağ dokusunda meydana gelen hasarlanmaların tanı ve tedavisi, eklem ağrısı ve güç kaybı gibi şikayetlerin araştırılması; doku örneği alınması için de artroskopik cerrahiden faydalanılabilir. Artroskopik yöntemle yapılan ameliyatlar şu şekilde sıralanabilir:

• Menisküs Yırtıkları: Diz ekleminin ani hareketlere maruz kalması ya da tekrarlayan eğilip kalkma gibi pek çok farklı etkene bağlı olarak oluşan menisküs, diz ekleminde ağrı ve şişme gibi belirtilere yol açar. Bununla birlikte dizin kilitlenmesine, diz ekleminden gıcırtı şeklinde ses çıkmasına da neden olabilir. Menisküs tedavisinde sıklıkla artroskopik cerrahiye başvurulur.
  
  
• Bağ Yırtılması: Ön çapraz, arka çapraz, iç yan ve dış bağ yırtılmaları, pek çok farklı etkene bağlı olarak gerçekleşir. Hasar gören bağın konumuna göre farklı belirtiler ortaya çıkabilir. Ancak artroskopik cerrahi yöntemi, tüm bağ yırtılmalarının tedavisinde kullanılabilir.
  
  
• Kıkırdak Aşınması: Kıkırdak aşınması pek çok farklı eklemde görülebilir. Genellikle fiziksel aktivite sırasında ağrı ile karakterizedir. Eklemde sertlik, tutukluk hissi gibi belirtilere yol açar. Aşırı kilo, ileri yaş, tekrarlayan hareketler gibi pek çok etken, kıkırdak dokusunda aşınmaya neden olabilir. Kıkırdak aşınmalarının tedavi yöntemlerinden biri de artroskopik cerrahidir.
  
  
• Bankart Lezyonu: Halk arasında tekrarlayan omuz çıkığı olarak da bilinen bankart lezyonu, omuz yuvası olarak adlandırılan glenoidi saran kıkırdak benzeri dokunun (labrum) kapsül ile beraber yırtılması olarak açıklanabilir. Ağrı, eklem bölgesinde ve kola yayılan şişlik, şekil bozukluğu gibi belirtiler görülebilir. Çoğunlukla kolun askıda kalması ve travmalara bağlı gelişen bankart lezyonunun tedavisi de artroskopik cerrahi yöntemi ile yapılabilir.
  
  
• Rotator Cuff: Rotator cuff, üst kol kemiği olan humerusun omuza yakın tarafındaki baş kısmını saran adele-tendon yapıdır. Omuz ekleminin yerinde stabil bir şekilde kalmasına yardımcı olur. Ayrıca omuzun içe ve dışa dönüş hareketleri de rotator cuff sayesinde yapılır. Bu dokunun yırtılması, rotator cuff yırtığı olarak bilinir. Omuz ağrısı, kolun kaldırılması sırasında hissedilen güçsüzlük, omuz hareketinde kısıtlılık gibi belirtilere yol açan rotator cuff yırtığının tedavisi, artroskopik cerrahi yöntemiyle yapılabilir.
  
  
• İmpingement Sendromu: Omuz sıkışma sendromu olarak da bilinen bu rahatsızlık, genellikle ev işi yapanlarda ve yüzme, voleybol gibi sporlarla ilgilenenlerde görülür. Humerus ve akromion kemikleri arasında yer alan kasların sıkışmasından kaynaklanır. Kolun havaya kaldırılması sırasında ortaya çıkan ağrı ile karakterizedir. Omuz ekleminde takılma hissedilir. Omuz sıkışma sendromu tedavisi de artroskopik cerrahi yöntemiyle yapılabilir.

Artroskopik Cerrahi Nasıl Yapılır?

Minimal cerrahi yöntemi olarak da açıklanabilen artroskopi, eklem bölgesinde yer alan deriye küçük bir kesi açılmasıyla başlar. Eklemin iç kısmına önce bazı tüpler yerleştirilir. Tüplerden bir optik görüntüleyici ve gerekli olan cerrahi el aletleri geçirilir. Bu sayede ortopedi cerrahı, eklemin ilgili bölümünü monitörden izleyebilir ve gerektiğinde müdahalede bulunabilir. Örneğin artroskopik omuz ameliyatlarında, tekrar eden omuz çıkığının, kas sıkışmasının, kıkırdak ve tendon problemlerinin tedavisi yapılabilir. Bunlara ek olarak tendon nakli, hareket kısıtlılığının giderilmesi ve yabancı cisimlerin çıkarılması da artroskopik yöntemle gerçekleştirilebilir.

Eğer sizin de ortopedi bölümünü ilgilendiren bir rahatsızlığınız varsa erken tanı ve tedavi için bir ortopedi doktoruna başvurabilirsiniz.