Omuz Bağ Yaralanmaları Nedir, Nedenleri Nelerdir?

Vücuttaki en hareketli yapılardan biri olan omuz eklemi, bir o kadar da karmaşık bir yapıya sahiptir. Temel olarak üst kol kemiği olarak adlandırılan humerusun yuvarlak yapıda olan uç kısmının, kürek kemiğine yani skapulaya oturması ile oluşur. Kürek kemiğinde eklem oluşturan yüzey yassıdır. Bir tabak formunda olan kürek kemiği, üst kol kemiğinin yuvarlak uç kısmını tam olarak kapatamaz. Bu nedenle omuz ekleminin stabilitesini artırmak için bölgede pek çok farklı bağ dokusu yer alır. Rotator manşet (rotator cuff), omuzu çevreleyen ona destek veren ve geniş bir hareket açısına izin veren bir kas ve tendon topluluğudur. Bir diğer yapı olan bursa, rotator manşetin tendonlarını yastıklayan ve koruyan küçük bir sıvı kesesidir. Labrum adı verilen bir kıkırdak manşeti, humerusun top benzeri başının oturması için bir kapsül oluşturur. 

Köprücük kemiği (klavikula) ve kürek kemiği, omuzun üst tarafında birleşerek akromioklaviküler eklemi (AC) oluşturur. Omuzda yer alan sternoklaviküler (SC) eklem, skapulotorasik (ST) eklem, akromioklaviküler eklem (AC) ve glenohumeral (GH) eklem omuz eklemini oluşturur. Tüm bu eklemlerden oluşan omuz ekleminde, hareketlilik ve stabilite arasında bir denge bulunur. Bu denklemde kas ve bağların önemi büyüktür. Kaslar, omuz ekleminin hareket kabiliyetinde, bağlar ise hareket açıklığının belirlenmesinde rol oynar. Omuz ekleminde yer alan bağlar; ön (anterior) sternoklavikular bağ, arka (posterior) sternoklavikular bağ, kostoklavikuler bağ ve interklavikular bağ şeklinde sıralanabilir. Bu bağlardan en önemlisi ise omuzun aşırı derecede yukarı, öne ve arkaya hareketini kontrol eden kostoklavikuler bağdır.

Omuz Bağ Yaralanmaları Nedir?

Omuz, vücutta yer alan en hareketli eklemdir. Hemen her gün farkına varılmadan yapılan, yukarı uzanma, arkaya uzanma ya da ağır yükle öne uzanma gibi eylemler sırasında kaslar kadar büyük öneme sahip dokulardan biri de bağlardır. Omuzda bulunan farklı bağ yapıları, omuz ekleminde yer alan kemikleri birbirine bağlar ve eklemin hareket açıklığını sınırlayarak eklemi korur. Farklı bir deyişle bağlar ne kadar sıkı olursa, hareket de bir o kadar sınırlanır. Ancak omuz son derece yüksek hareket kabiliyetine sahip olduğundan bu bölgede bulunan bağların bir miktar gevşek olması normal kabul edilir. Tüm bu etkenler omuz ekleminde doğal bir dengesizlik oluşumuna yol açar ve potansiyel olarak yaralanmalara neden olabilir.

Omuzda pek çok farklı dokudan biri de omuz ekleminin aşırı hareketlerinin sınırlanmasına ve stabilizasyonuna yardımcı olan bağlardır. Kazalar sonucu düşerken kişi, refleks olarak kendini korumak için kollarını kullanır. Bu gibi olaylara ek olarak tekrarlayan kol hareketlerinde de omuzda bulunan bağlar zorlanır. Bir miktar esneme kabiliyetine sahip olan bağlarda zedelenme ve yırtılmalar meydana gelebilir. Omuzda bağ yırtılması meydana geldiğinde genellikle omuzda ağrı, şişlik, kol hareketleri sırasında ağrının şiddetlenmesi, omuz hareketinin kısıtlanması gibi belirtiler meydana gelebilir.

Omuz Bağ Yaralanmaları Nedenleri Nelerdir?

Omuzun hemen her yöne hareket edebilmesini sağlayan etkenlerden biri de eklemde bulunan bağların esnekliğidir. Bağ esnekliğinin sağladığı hareket açıklığının aynı zamanda omuzu yaralanmalara karşı yatkın hale getirdiği de söylenebilir. Yaralanmalar genellikle omuzu stabilize eden dokulara stres uygulandığında meydana gelir. Netice olarak kasları kemiğe bağlayan tendonlar ve kemikleri birbirine bağlayan bağlarda yaralanma oluşabilir. En sık görülen omuz yaralanmaları, burkulma, incinme ve yırtılma şeklinde gelişir. Omuza doğrudan gelen darbeler, tekrarlayan baş üstü kol hareketleri, ağırlık kaldırmak, uzanmış bir kol üzerine düşmek, kırık ve çıkık omuz bağ yaralanması nedenleri arasında sayılabilir. 

Omuz bağ yaralanması nedenlerinden biri de aşırı kullanımdır. Aniden yapılan ters bir hareket, omuza büyük kuvvetlerin binmesine sebep olabilir. Bu durum bağlarda zorlanmaya yol açabilir. Özellikle, sedanter yaşam tarzını benimseyen hareketsiz kişilerde meydana gelen bu durum, bazı vakalarda egzersiz sırasında yapılan ters bir harekete ya da zorlanmaya bağlı olarak da meydana gelebilir. Ayrıca sürekli olarak aynı hareketlerin yapılmasına sebep olan spor dalları ya da meslekler de omuz bağlarının zedelenmesine neden olabilir. Farklı şiddetlerde ağrıya yol açabilen bu durum, çoğunlukla istirahat ve nonsteroid antiinflamatuvar ilaçlarla tedavi edilebilir.

Akromioklaviküler eklem (AC), kürek kemiğinin tepesindeki kemik çıkıntısının, köprücük kemiği ile buluştuğu alandır. Trafik kazası ya da omuz üzerine düşme gibi travmalara bağlı olarak omuzu destekleyen ve stabilize eden bağlar gerilebilir ya da yırtılabilir. Şiddetli vakalarda ise AC eklemini oluşturan kemikler yerinden çıkabilir ya da kırılabilir. Omuzun üst tarafında yer alan kemik (akromion) ile köprücük kemiği (klavikula) kemiklerinin ayrılma derecesine bağlı olarak farklı şiddette bağ yaralanmaları meydana gelebilir. Sözgelimi, 1. derece burkulmada, AC ekleminin bağları gerilir veya kısmen yırtılır. Ancak kemikler ayrılmaz. Hafif ağrı ve şişlik hissedilir. Giyinmek gibi günlük aktiviteleri engelleyebilir. 2. derece bir burkulmada, bağlar yırtılarak ağrıya ve şişmeye neden olur. 3. derece burkulmada ise AC eklemi tamamen ayrılır. Bağlardaki yırtıklar, köprücük kemiğinin yerinden çıkmasına sebep olabilir. Bu durum, günlük aktiviteleri engelleyebilen, morarma, ağrı ve şişliğe yol açabilir. Çıkık köprücük kemiği, genellikle omuzda bir yumru olarak görülür. 4., 5. ve 6. derece burkulmalar daha şiddetli fakat daha az yaygındır. Bu yaralanmalarda bağlar yırtılır, AC eklemi stabilitesini kaybeder ve diğer dokular köprücük kemiğinden ayrılır.

Omuz instabilitesi en sık gençlerde ve sporcularda görülür. Omuzu bir arada tutan kaslar ve bağlar, normal sınırlarının ötesinde gerildiğinde, omuz dengesiz hale gelir. Sporcularda, mücadele ya da atış sırasında yapılan bazı hareketler, omuz instabilitesine neden olur. Bu hareketler sürekli olarak omuza büyük bir kuvvet uygular ve omuz bağları zamanla gerilir. Ani ya da kademeli olarak ortaya çıkan ağrıya, omuzun gevşek olduğu hissine veya kolda zayıflığa sebep olabilir.

Omuz Bağ Yaralanmaları Belirtileri Nelerdir?

Omuz bağ yaralanması pek çok farklı etkene bağlı olarak oluşur. Çoğunlukla, eklemin zorlanması, travmalar ve tekrarlayan hareketlere bağlı olarak meydana gelir. Omuz bağlarında zedelenme ya da yırtılma meydana geldiğinde farklı şiddette belirtiler ortaya çıkabilir. Bu belirtilerin bir kısmı şu şekilde sıralanabilir:

• Omuz ağrısı,
• Şişlik,
• Morarma,
• Hassasiyet,
• Isı artışı
• Kol hareketi sırasında şiddetini artıran ağrı,
• Eklem çevresinde şekil bozukluğu,
• Omuz hareketlerinin sınırlanması.

Omuz Bağ Yaralanmaları Türleri Nelerdir?

Omuz bağ yaralanmaları, hangi bağın ne şiddette zedelendiğine bağlı olarak farklı şekillerde oluşabilir. Ancak genel olarak omuz bağ yaralanmaları türleri şu şekilde sınıflandırılır:

• I. Derece Bağ Yaralanmaları: 1. derece omuz bağ yaralanmalarında yırtık, mikroskobik boyuttadır.
  
  
• II. Derece Bağ Yaralanmaları: Omuz bağının kısmen yırtıldığı vakalar, 2. derece bağ yaralanması kapsamında değerlendirilir.
  
  
• III. Derece Bağ Yaralanmaları: Omuz bağının ikiye ayrıldığı vakalardır. Bu durumda bağ, orta kısımdan ya da kemiğe tutunduğu noktadan yırtılabilir.

Omuz Bağ Yaralanmaları Nasıl Tedavi Edilir?

Omuz bağ yaralanmalarının tedavisi hem cerrahi hem de cerrahi olmayan seçenekleri içerir. Omuz bağ yaralanması ameliyatsız tedavisi şunları içerebilir:

• Buz Uygulaması: Omuz çevresine buz uygulanması, şişlik ve ağrının azalmasına yardımcı olabilir.
  
  
• Fizik Tedavi: Düzenli egzersiz, hareket açıklığını artırmaya ve omuz kaslarını güçlendirmeye yardımcı olur. Bu da yaralı omuz bağlarındaki gerilimi azaltır.
  
  
• İltihap Önleyici İlaçlar: Naproksen ve ibuprofen gibi iltihap önleyici ilaçların kullanımı, omuz bağ yaralanması ile ortaya çıkan iltihap ve ağrının giderilmesine yardımcı olabilir.
  
  
• Kortizon Enjeksiyonları: Kortizon, semptomları hızla çözebilen ve omuz fonksiyonunu iyileştirebilen oldukça etkili bir anti-inflamatuar ilaçtır. Ortopedi hekimi, zedelemenin olduğu bölgeye steroid enjeksiyon uygulayabilir.

Omuz bağ yaralanması ameliyatlı tedavisi ise şu yöntemlerle yapılabilir:

• Artroskopik Cerrahi: Bağ yaralanmasını belirlemek ve tedavi etmek için cilt üzerine minimal invaziv kesiler açılır. Bu kesilerden optik görüntüleyici ve cerrahi el aletleri sokularak operasyon gerçekleştirilir. Artroskopik cerrahi yöntemi, halk arasında anahtar deliği ameliyatı olarak da bilinir.
  
  
• Açık Cerrahi: Bu yöntemde, etkilenen bağları onarmak için omuz eklemi üzerinde nispeten daha büyük bir kesi yapılır. Büyük ve karmaşık omuz bağ yaralanmalarında tercih edilebilir.

Eğer sizde de omuz bağ yaralanması olduğunu düşünüyorsanız bir ortopedi doktoruna muayene olabilirsiniz.