- [email protected]
- 08508116629
Menisküs Nedir, Belirtileri Nelerdir?
Menisküs, toplum tarafından bir hastalık olarak bilinmesine rağmen aslında diz bölgesinde yer alan bir tür dokudur. Bu bağlamda incelendiğinde menisküsün, femur olarak adlandırılan uyluk kemiği ile tibia yani kaval kemiğinin arasında bulunan bir fibrokıkırdak olduğu söylenebilir. Menisküs, hilal – kama şeklindedir. Kama şeklinde olan kesit yüzeyinin etrafı kalındır ve yaklaşık %25’i kan damarları ile beslenir. İç kısmı ise damar içermez. Bu özelliği nedeniyle menisküsün iç kısmı, travmalara maruz kaldığında iyileşmesi söz konusu değildir. Bunlar aynı zamanda iç menisküs ve dış menisküs olarak da adlandırılır. Menisküs, önceleri artık organ olarak tanımlanırdı fakat günümüzde menisküsün, diz eklemi fonksiyonları için hayati öneme sahip olduğu bilinir. Menisküsün temel işlevinin, eklem uyumluluğunu artırarak diz eklemi ile aktarılan yükü hafifletmek olduğu söylenebilir. Farklı bir deyişle menisküs, diz ekleminin yük altında maruz kaldığı stresin azaltılmasını sağlar. Ek olarak şok emilimi, stabilitenin sağlanması, lubrikasyon yani eklemin kayganlığının artırılması, tıpta propriyosepsiyon olarak adlandırılan eklemin pozisyonal hissinin sağlanması gibi ek görevleri de bulunur. Menisküsün görevleri arasında kemiklerin uç kısmında bulunan kıkırdaklar için süspansiyon görevi oluşturmak, kıkırdakların birbiri üzerinde kolaylıkla kaymasını sağlamak ve ağırlığın eşit olarak dağıtılması da sayılabilir.
Menisküs yırtığı ya da menisküs yırtılması olarak bilinen durum ise menisküs dokusunun, travma gibi etkenlere bağlı olarak zedelenmesi, yırtılmasıdır. Bu bağlamda incelendiğinde ise menisküs, en sık görülen diz yaralanmaları arasında yer alan bir sağlık sorunudur. Menisküs belirtileri ve menisküs nedenleri gibi konulara geçmeden önce “Menisküs Nedir?” sorusunu yanıtlamak gerekebilir.
Menisküs, en sık karşılaşılan eklem yaralanmalarından biri olmakla birlikte çoğunlukla sportif faaliyetler sırasında meydana gelir. Bu nedenle genç nüfusta görülme sıklığı daha fazladır. Ancak menisküs yalnızca gençlerde değil tüm yaş gruplarında görülebilir. Yaşlılarda menisküs, genellikle eklemde oluşan doğal tahribata bağlı olarak oluşur. Bazen menisküs, blok ya da disk şeklinde gelişebilir. Bu durum diskoid menisküs olarak adlandırılır. Genellikle çocuklarda ortaya çıkan diskoid menisküs, menisküs yırtılma olasılığını artırır. Özellikle tüm ağırlığın diz eklemine verildiği sırada zorla döndürülmek ya da döndürülmeye yol açan bir darbe, menisküs yırtığına yol açabilir. Dizde bir patlama hissi ile karakterize olan bu durum, diz çökmek, çömelmek ya da ağırlık kaldırmak gibi eylemler sırasında da oluşabilir. Yırtık menisküs, ağrı, şişlik ve eklemde sertlik hissi gibi belirtilere yol açar. Ayrıca kişi, diz hareketinde engel hissedebilir, bacağını tam olarak uzatmakta güçlük çekebilir. Buz uygulaması, istirahat ve ilaç tedavisi gibi konservatif yöntemlerle menisküs ağrısı hafifletilebilir. Bu yöntemlerle bazı vakalarda iyileşme sağlanabilir. Ancak iyileşmenin görülmediği ciddi vakalarda menisküs ameliyatı olarak da bilinen cerrahi girişimde bulunulması gerekebilir. Menisküs yırtığını anlamak için diz ağrısı, şişlik ve hareket kısıtlılığı gibi belirtiler önemlidir. Bu gibi menisküs semptomları varlığında bir ortopedi uzmanına başvurulması gerekir. Sıklıkla merak edilen “Menisküs için hangi doktora gidilir?” sorusu da bu şekilde yanıtlanabilir. Çokça sorulan bir diğer soru da “Menisküs neden olur?” şeklindedir.
Menisküs yırtığı nedenleri arasında en yaygın olanı travmalardır. Özellikle gençlerde menisküs yırtılmasına yol açan travmalar, aniden durmak, dizin zorla bükülmesi, dizin dönmesi ya da eklem sabitken zorla döndürülmek gibi aktiviteler sırasında oluşur. Daha ileri yaşlarda ise travmalar haricinde yaşa bağlı olarak, diz ekleminde ve menisküste meydana gelen deformiteler de menisküs yırtılmasına yol açabilir. Dolayısıyla gençlerde menisküs yırtığının ciddi travmalar sonucu, yaşlılarda ise diz ekleminde meydana gelen bozulmalara bağlı olarak basit hareketlerde gerçekleşebileceği söylenebilir. Menisküs yaralanmalarının bazı nedenleri şu şekilde listelenebilir:
Menisküs yırtığı belirtileri arasında ilk ortaya çıkan, şiddetli ağrı ve şişliktir. Diz kilitlenmesi olarak da bilinen dizin tam olarak açılamaması veya kapatılamaması da eşlik eden bulgular arasında yer alabilir. Diz ekleminde ağrı, dizin iç kısmı (medial) ya da dizin dış kısmıda (lateral) hissedilebilir. Bunlara bağlı olarak topallama, görülebilir. Kişi dizini dengesiz hissedebilir; ağrı hafif, şiddetli ya da gidip gelen türde olabilir. Dizde hassasiyet hissedilebilir. Menisküs semptomları bu şekilde sıralanırken sıklıkla merak edilen sorulardan biri de “Menisküs yırtılması sırasında ne hissedilir?” şeklindedir. Kişinin menisküsünde yırtılma olması durumunda diz ekleminde patlamaya benzer bir his oluşabilir. Bu histen sonra kişi, menisküs belirtilerini hemen yaşayabilir. Ancak bazı durumlarda menisküs yırtılmasından sonra kişi, yaralı dizinin üzerinde yürüyebilir. Fakat menisküse bağlı sertleşme ve hareket kısıtlılığı gibi belirtiler ertesi gün de hissedilebilir. Belirtiler, kademeli olarak artış gösterebilir. Ciddi bir travma sonrası menisküs yırtığı belirtileri görülmesi durumunda kişinin diz eklemine buz uygulanması, sarılması ve kalp seviyesinin üstüne kaldırılması önerilir. Bazı vakalarda menisküs yırtılması ve/veya kemik ve bağ yaralanmaları da görülebilir. Bu nedenle menisküs yırtığı tanı ve tedavisi için bir ortopedi uzmanına başvurulmalıdır.
Menisküs yırtığı belirtileri ile ortopedi doktoruna başvurulduğunda hekim, öncelikli olarak kişinin anamnezini alır ve ardından fizik muayenesini yapar. Fizik muayene sırasında hekim, kişinin dizini ve bacağını hareket ettirir. Farklı pozisyonlarda belirtilerin varlığını ya da şiddetini sorgular. Yürüme, eğilme gibi eylemler sırasında acının varlığı ve şiddeti araştırılır. Gerekli durumlarda hekim, tanıyı doğrulamak ve olası diğer rahatsızlıkları ekarte etmek için röntgen ve MR gibi radyolojik görüntüleme tetkikleri isteyebilir. Bazı vakalarda artroskopi ile dizin incelenmesi gerekebilir. Lokal ya da genel anestezi altında yapılan artroskopi, küçük optik görüntüleyicisi sayesinde hekimin eklem içini görmesini sağlar. Ayrıca artroskopi, menisküs tedavisinde de kullanılabilir. Merak edilen konulardan bir diğeri ise menisküs yırtığı tedavisi hakkındadır.
Menisküs yırtığı tedavi yöntemleri, menisküs yırtığının şiddetine göre farklı şekillerde yapılabilir. İstirahat, ilaç kullanımı, fizik tedavi uygulamaları ve menisküs ameliyatı bu seçeneklerin bazılarıdır. Menisküs yırtığının, harekete izin verdiği ve çok ciddi olmadığı durumlarda kendiliğinden iyileşmesi mümkün olabilir. Küçük menisküs yırtığı genellikle 6 hafta içinde kendiliğinden iyileşebilir. Ancak bu süreçte fizik tedavi uygulamalarından destek alınması önerilebilir. Hekim, ağrının hafiflemesi için güçlü ağrı kesiciler, şişliğin azalması ve iltihaplanmanın önlenmesi için ibuprofen ve nonsteroid antiinflamatuvar ilaçlar reçete edebilir. Ancak bu tedavilere rağmen 6 ila 8 hafta boyunca iyileşme görülmemesi durumunda tekrar ortopedi uzmanına başvurulmalıdır. Bu tip vakalarda artroskopik cerrahi önerilebilir. Yırtılmanın boyutuna göre farklı şekillerde yapılan menisküs cerrahisi, lokal ya da genel anestezi altında yapılabilir. Parsiyel (kısmı) menisektomi yönteminde menisküse ait yırtılan parçalar operasyon sırasında alınır. Gerekli durumlarda cerrah, yırtılan dokuları birbirine dikebilir. Subtotal menisektomi ise genellikle şiddetli, geç kalınmış ya da dejeneratif menisküs yırtıklarının görüldüğü vakalarda uygulanır. Bu yöntemle menisküsün büyük bir bölümü çıkarılır. Çok şiddetli vakalarda ise total menisektomi olarak adlandırılan menisküsün tamamen çıkarılması gündeme gelebilir. Bütün bunlara rağmen günümüzde öncelik, menisküs koruyucu cerrahi yaklaşımlarına verilir.
Menisküs yırtılması hakkında aklınıza takılan diğer sorular için bir ortopedi doktoruna başvurabilirsiniz.
