Kalça Sıkışma Sendromu Nedir, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Kalça sıkışma sendromu ya da tıp literatüründeki adıyla femoroasetabular sıkışma (FAS), kalça ekleminin kemikleri arasında olağandışı bir temas olduğunda ortaya çıkar ve eklemin düzgün bir hareket açıklığına sahip olmasını engeller. Sağlıklı bir kalça ekleminde, uyluk kemiğinin (femur) yuvarlak uç kısmı, pelvisin (leğen kemiği) alt kısmındaki çanak şeklindeki bir girinti olan asetabuluma (kalça yuvası, soket) mükemmel şekilde uyar. Bu kemiklerin uç kısımları, kıkırdak dokusu ile kaplıdır. Kıkırdak, eklem için pürüzsüz bir kayma yüzeyi sağlar. Labrum adı verilen koruyucu bir kıkırdak halkası ise kalça eklemini çevreler. Bu yapı, sıkı bir conta gibi uyluk kemiğinin uç kısmını (femur başı) yerinde tutmaya yardımcı olur. Femur başı veya asetabulum tam yuvarlak değilse eklemde hareket kısıtlanabilir. Bu da kemikler ile labrum arasında sürtünmeye yol açabilir. Zaman içinde bu temas, labrumun yırtılmasına (labral yırtılma) veya kıkırdakta hasara neden olarak uzun dönemde kireçlenmeye yol açabilir.

Kalça sıkışma sendromunda erken teşhis, kıkırdak hasarının şiddetlenmeden tedavi edilmesine olanak tanır. Kalça sıkışması, 20 ila 40 yaşları arasındaki aktif kişileri etkiler. Bazı insanlar, yıllarca kalça sıkışma sendromuna sahip olsalar bile herhangi bir belirti hissetmeyebilirler. Belirtiler ortaya çıkmaya başladığında bu durum, genellikle kıkırdakta veya labrumda bir miktar hasar olduğunu gösterir. Semptomlar, hareket ve egzersiz sırasında kötüleşebilir. Kasıkta donukluk hissi, ağrı, uyluk, kalça veya kasık bölgesinde sertlik, hareket sırasında kalça ekleminde tıklama ya da patlama sesi gibi belirtiler görülebilir. Kalça sıkışma sendromu belirtileri konusuna geçmeden önce sıklıkla merak edilen “Kalça sıkışması nedir?“ sorusunu yanıtlamak gerekir.

Kalça Sıkışma Sendromu Nedir?

Kalça sıkışması, üst bacak kemiği olan uyluk kemiğinin kalça kemiğinde yer alan yuvaya sıkışması olarak açıklanabilir. Kalça sıkışmasını daha iyi anlamak için öncelikle kalça anatomisine kısaca göz atmak gerekebilir. Kalça eklemi bir top yuva eklemidir. Kalça kemiğinde bulunan yuva (asetabulum), eklemin soket kısmını oluşturur. Soket, labrum adlı doku ile kaplıdır. Femur başı veya uyluk kemiğinin üst kısmı, kalça ekleminin top kısmını oluşturur. Kalça sıkışması, uyluk kemiğinin üst kısmı ve kalça yuvasında ekstra kemik ile karakterizedir. Uyluk kemiğinin etrafındaki ya da kalça soketindeki bu büyümelerin bir sonucu olarak eklem, hareket sırasında düzgün bir şekilde kayamaz. Bu da eklemin genel hareket aralığını sınırlar. Zaman içinde bu sürekli temas, labrum ve çevresindeki kıkırdağa zarar verebilir. Eklem içinde gelişen kemiksi çıkıntıların yol açtığı temas ve aşınma nedeniyle labrum ve eklem kıkırdağına zarar görür. Sonuç olarak osteoartrit yani kireçlenme olarak bilinen bir rahatsızlık meydana gelebilir. Kalça sıkışma sendromunun iki farklı türü ve her iki türün bir arada görüldüğü kombine tür bulunur.

Kalça Sıkışma Sendromu Türleri Nelerdir?

Kalça sıkışma sendromu olan kişilerde topta (femurun üst kısmı) veya sokette (kalça kemiğindeki oluk) bir anormallik bulunur. Bu anormalliğe bağlı olarak hareket sırasında sürtünme oluşur. Sonuç olarak kemiklerin arasında bulunan kıkırdak ve labrum zarar görebilir. Kalça sıkışma sendromu ile ilişkili anomaliler, genellikle doğumda mevcuttur. Ancak yaşamın ilerleyen dönemlerinde, özellikle gençlik yıllarında da meydana gelebilir. Kalça sıkışma sendromunun 3 yaygın tipi bulunur:

• Cam Tipi Sıkışma: Cam tipi kalça sıkışmasında uyluk kemiğinin baş kısmı, yuvarlak yapısını kaybeder. Genellikle mantar benzeri bir biçime bürünür. Uyluk kemiğinin baş kısmında gelişen çıkıntılı bir kemik büyümesi görülür. Bu etkene bağlı olarak labrum hasarlanır ve zamanla deforme olur. Sonuçta uyluk kemiğinin başı, yuvasını aşındırmaya başlar. Yuvanın aşınması, uyluk kemiğinin normal kısımlarının da bozulmasına yol açar. Bu kısır döngü, zamanla kireçlenme olarak bilinen osteoartrite yol açar.
  
  
• Pincer Tipi Sıkışma: Pincer tipi kalça sıkışmasında kalça yuvası, olması gerekenden daha derindir. Ayrıca kalça yuvası normalden daha fazla arkaya dönük pozisyondadır. Bu durum kalça soketindeki fazladan kemik büyümesinden kaynaklanır. Kalça hareketleri sırasında kalça yuvasının kenarı, uyluk kemiğinin baş kısmını aşındırır. Uyluk kemiğinin baş kısmının aşınması da zaman içinde yuvayı aşındırır. Bir kısır döngüye dönüşen bu durum da kireçlenmeye neden olabilir. Çoğunlukla gelişim döneminde ortaya çıkar.
  
  
• Kombine Tip Sıkışma: Hem cam hem de pincer tipi sıkışmanın aynı anda görüldüğü kalça sıkışması türüdür.

Kalça Sıkışma Sendromu Nedenleri Nelerdir?

Kalça sıkışması, şekilsiz bir femur başı, deforme olmuş femur boynu veya femur başını çok fazla kaplayan bir kalça soketinden kaynaklanabilir. Femurun, kalça soketinin kenarına sürekli olarak çarpması zamanla kıkırdak ve labral hasara yol açar. Kalça sıkışması olan kişi, yapısal olarak anormal bir top ve yuva eklemi ile doğmuş olabilir. Buna ek olarak kalça eklemi, gelişim sırasında yapısal olarak anormal hale gelmiş olabilir. Bacakların normal hareketlerinin yanı sıra tekrarlayan hareketler içeren futbol, ​​​​tenis gibi spor dalları kalça sıkışmasına neden olabilir. Bazı travmalar da kalça sıkışma sendromuna neden olabilir. Ayrıca, Perthes hastalığı ve femur başı epifiz kayması (SCFE) gibi bazı rahatsızlıklar, kalça sıkışmasına sebebiyet verebilir.

Kalça Sıkışma Sendromu Belirtileri Nelerdir?

Kalça sıkışma sendromunun erken evrelerinde kişide herhangi bir belirti olmayabilir. Bazı vakalarda ise belirtiler, hafif veya belli belirsiz olabilir. Kalça sıkışma sendromunda sık görülen belirtilerin bir kısmı şu şekilde sıralanabilir:

• Uyluk, kalça ya da kasıkta sertlik,
• Kalçayı doksan dereceden daha fazla bükememek,
• Koştuktan, zıpladıktan sonra ya da uzun süre oturmaktan sonra kasık bölgesinde ağrı,
• İstirahat ve aktivite sırasında ortaya çıkan kalça, kasık ya da bel ağrısı.

Kalça Sıkışma Sendromu Tanısı Nasıl Koyulur?

Kalça sıkışma sendromu belirtileri gösteren kişinin bir ortopedi uzmanına başvurmasıyla hekim, öncelikle kişinin anamnezini alır ve ardından fizik muayenesini yapar. Gerekli durumlarda hekim, röntgen, MR ve BT gibi radyolojik görüntüleme tetkikleri isteyebilir. Bazen hekim, doğrudan kalça eklemine az miktarda anestezik madde enjekte edilmesini önerebilir. Bu, kalça ağrısının eklemdeki sıkışmadan kaynaklandığını doğrulayabilir. Farklı bir deyişle ekleme enjekte edilen anestezik madde, ağrıyı hemen gideriyorsa bu durum kalça sıkışması tanısını güçlendirir. Elde edilen bulgular ışığında sıkışık kalça sendromu tanısı koyulur.

Kalça Sıkışma Sendromu Nasıl Tedavi Edilir?

Kalça sıkışma sendromu ameliyatlı ve ameliyatsız olarak tedavi edilebilir. Ameliyatsız kalça sıkışması tedavisinde hekim öncelikle aktivite değişikliği önerir. Tekrarlayan hareketlerden kaçınmak, mevcut semptomların hafiflemesini sağlayabilir. İbuprofen ve naproksen içeren ilaçlar ya da nonsteroid antiinflamatuvar ilaçlar reçete edilebilir. İlaçlar, ağrı ve eklem sertliğinin azaltmaya, hareketi kolaylaştırmaya ve kişinin aktif kalmasına yardımcı olabilir. Bunlara ek olarak fizik tedavi egzersizleri de kalça sıkışma sendromu olan kişilerin esnekliğini, hareket açıklığını ve genel kalça eklemi işlevini iyileştirebilir. Bazı vakalarda ise enjeksiyon uygulamaları yapılabilir. Kalça sıkışma sendromu belirgin ağrıya neden oluyorsa ve ameliyatsız tedavi yöntemleri ile iyileşme sağlanamıyorsa ortopedi cerrahı, ameliyat önerebilir. Kalça sıkışma sendromu ameliyatı artroskopi ile ya da açık ameliyat yöntemi ile yapılabilir. Artroskopik kalça ameliyatında hekim, küçük kesilerden bir optik görüntüleyici ve cerrahi el aletleri sokar. Bu yöntemle kemik yapılarının yanı sıra kalça labral yırtığı ve/veya hasarlı kıkırdak yapısı da onarılabilir. Çoğu kişi, işlemden hemen sonra koltuk değneği ile yürüyebilir. Kişi aynı gün taburcu edilebilir.

Eğer sizde de kalça sıkışma sendromu belirtileri varsa bir ortopedist ile görüşebilirsiniz.