- [email protected]
- 08508116629
Kalça Protezi Ameliyatı Nedir, Nasıl Yapılır?
Kalça protezi ameliyatı, kalça ekleminde meydana gelen bazı rahatsızlıkların tedavisinde uygulanan cerrahi bir girişim olarak tanımlanabilir. Kalça ekleminde ağrı, topallama, bacak kısalığı ve hareket kısıtlılığına yol açan; kireçlenme, romatizmal hastalıklar, tümör varlığı, ileri yaşlarda görülen kırıklar, çocukluk çağında geçirilen rahatsızlıklara bağlı oluşan sekeller gibi pek çok farklı nedenle kalça protezi ameliyatı yapılabilir. Genelde orta yaş döneminden sonra yapılması tercih edilen kalça protezi ameliyatları, temelde kemik gelişimi tamamlanan tüm bireylere yapılabilir. Kalça protezlerinin ana parçaları çoğunlukla krom, kobalt ya da titanyum gibi malzemelerden yapılırken ara parçalar, polietilen, metal ya da seramikten üretilir. Hastanın yaşına göre çimentolu ve çimentosuz kalça protezi kullanımı tercih edilebilir. Pek çok farklı etkene bağlı olsa da kalça protezi 15 ila 25 yıl boyunca işlevselliğini korur. Ancak 30 yıldan daha uzun süre ile kalça protezi kullanan hastalar da literatürde yer alır. Kalça protez ameliyatı ile vücuda takılan protezin ömrünü tamamlaması durumunda tüm protez değiştirilebilir. Kalça protezi ameliyatı sonrası yaşam konusuna geçmeden önce “Kalça protezi ameliyatı nedir?” sorusunu yanıtlamak gerekir.
Kalça protezi ameliyatı ile, kalça eklemini oluşturan top ve yuva, dayanıklı yapılarla değiştirilir. Kalça protezinde amaç, kişinin ağrısız bir şekilde eklem hareket aralığının artırılmasıdır. Kalça protezi ameliyatından sonra kişi rahatlıkla yürüyebilir, yüzebilir ve bisiklete binebilir. Kalça protezi, tıp dilinde kalça artroplastisi olarak bilinir.
Kalça eklemi, vücudun neredeyse tüm ağırlığını taşır. Tıp dilinde femur olarak adlandırılan uyluk kemiği ile pelvis, yani leğen kemiği arasında bulunan ve 3 düzlemde hareket kabiliyeti sağlayan soket tipi eklemdir. Kalça eklemi, alt ekstremiteler ile leğen kemiğini birbirine bağlar. Kabaca top (femur başı) ve yuvadan (kıkırdak dokusu ve kemik) meydana gelen kalça eklemi, stabildir ve vücut ağırlığını rahatlıkla taşır. İleri yaş, yaralanmalar ve çeşitli hastalıklar kalça ekleminin yıpranmasına neden olabilir. Bu gibi durumlarda kişide ağrı ve yürüme güçlüğü meydana gelir. Kalça eklemindeki yıpranmaya bağlı oluşan bu yakınmalar, kişinin günlük yaşamını olumsuz yönde etkiler. Bu gibi şikayetleri olan hastaların, diğer tüm tedavi yöntemlerini denemelerine rağmen iyileşme sağlanamaması durumunda kalça protezi ameliyatı gündeme gelir.
Kalça protezi ameliyatı, endikasyona göre farklılık göstermekle birlikte kemik gelişimini tamamlamış hemen herkese yapılabilir. Tıpta gelişimsel kalça displazisi olarak tanımlanan kalça çıkığı ya da avasküler nekroz gibi problemleri olan genç hastalarda çok iyi sonuçlar alınabilir. Ancak kalça protezi ameliyatı genel olarak orta yaş döneminden sonra yapılır. Özellikle 50 ila 80 yaş arasındaki genel sağlık durumu iyi olan hastalara kalça protezi uygulanabilir. Ancak hastanın sağlık durumu uygunsa üst yaş sınırı da bulunmamaktadır. Kalça protezi ameliyatı şu rahatsızlıklara bağlı şikayetleri olan kişilere uygulanabilir:
Kalça protezi, çoğunlukla kalça artritinin tedavisi için yapılır. Eklem kıkırdağının parçalanmasına yol açan bu rahatsızlıkta bir süre sonra kişinin kemikleri birbirine sürtünmeye başlar. Romatoid artrit, travmatik artrit ve osteoartrit gibi rahatsızlıkların bulunduğu uygun vakalarda, kalça protezi ameliyatı yaygın olarak yapılır. Tüm bu rahatsızlıklarda kalça protezi ameliyatından önce diğer tedavi yöntemlerinin uygulanması önerilir. Diğer tedavi seçeneklerinden fayda görmeyen kişilere kalça protezi ameliyatı yapılabilir.
Kalça protezi ameliyatının yapılmadığı vakalar ise şöyledir:
Kalça protezi ameliyatına karar verilmeden önce hastanın diğer tüm tedavi yöntemlerini denemiş ve iyileşme görülmemiş olması gerekir. Operasyon öncesinde görüntüleme tetkiklerinin yanı sıra bazı laboratuvar testleri yapılabilir. Kalça protezi ameliyatından bir gün önce hastaneye yatış yapılması önerilir. Ameliyatın planlanma aşamasında hekim, rutin olarak kullanılan bazı ilaçları değiştirebilir, dozunu tekrar ayarlayabilir ya da tamamen kesebilir. Ameliyat öncesinde kişinin aç olması gerekir. Kalça protezi ameliyatı büyük oranda genel anestezi altında yapılsa da bazı vakalarda lokal anestezi tekniklerinden de faydalanılabilir. Ameliyat, kalça bölgesinde yaklaşık 10 ila 20 cm.lik kesilerin açılmasıyla başlar. Bu noktadan sonra hasarlı eklem yapıları çıkarılarak yerine protez koyulur. Ardından cilt altı dokular ve cilt dikilerek operasyon sonlandırılır.
Kalça protezinin çimentolu ya da çimentosuz olması, kişinin yaşına bağlıdır. Genç yaşta olan hastalarda genellikle çimentosuz kalça protezi uygulanır. Bu yöntemde protez, kemiğe sıkı bir şekilde oturtulur ve kemiğin proteze kaynaması sağlanır. Kemik kalitesi iyi olmayan, anatomisi uygun bulunmayan ya da yaşı ileri olan hastalarda ise çimentolu kalça protezi tercih edilir. Bu uygulamada çimento olarak adlandırılan özel bir dolgu maddesi ile protez, kemiğe sabitlenir.
Kalça protezi ameliyatının tamamlanmasının ardından kişi, odaya çıkarılır. Bazı kişiler aynı gün taburcu edilse de çoğunlukla kalça protezinden sonra 1 ya da 2 gece hastanede yatış planlanır.
Kalça protezi ameliyatının ardından kişi, aynı gün ya da bir sonraki gün koltuk değneği ya da yürüteçle yürütülmeye çalışılır. Kontrollü yürümenin sağlanması için kullanılan yürüteç gibi yardımcılar, 2-3 haftanın sonunda bırakılabilir. Kalça protezi operasyonunda kullanılan tekniğe bağlı olarak hekim farklı önerilerde bulunabilir. Fakat genel olarak kişinin sırtüstü pozisyonda yatması önerilir. Bu noktada ameliyatlı tarafa mı yoksa diğer tarafa mı yatılması gerektiği ile ilgili bilgiyi hekim, taburculuk öncesinde hasta ile paylaşır. İlk günlerde merdiven inip çıkmak, eğilmek ve uzanmak gibi eylemlerden uzak durulmalıdır. Olası düşme vakalarının önüne geçmek için evdeki dağınıklığın toplanması, geçiş yollarının genişletilmesi ve halıların kaldırılması önerilebilir. Kişinin yatakta sağa sola dönüş hareketlerini nasıl yapacağı detaylı olarak anlatılır. Ameliyatı takip eden 2. haftadan sonra duş alınabilir. Hekimin önerileri doğrultusunda kişi 1 ay sonra araç, 2 ay sonra ise bisiklet kullanabilir. Bu döneme kadar bacak bacak üstüne atılması önerilmez. 6 ay boyunca alaturka tuvalet kullanılmamalıdır. Ameliyat sonrasında hekimin belirlediği dönemde fizik tedavi uygulamaları alınmalıdır. Fizyoterapistiniz size hastanede ya da evde yardımcı olabilir. Fizik tedavi sürecinde, eklem kaslarının geliştirilmesi için egzersiz ve aktiviteler yapılır. Bu egzersizlerin gün içinde belirli aralıklarla yapılması iyileşme sürecini hızlandırır. Ameliyat sonrası iyileşme günde güne artış gösterir. 6 ila 12 ayın sonunda iyileşme dönemi tamamlanır.
Kalça protezlerinin ortalama ömrü 15 ila 25 yıl kadardır. Ancak bu süre, kullanım tarzına, kilo kontrolüne ve kişinin genel sağlık durumuna göre artabilir. Kalça protezini daha uzun süre ile kullanmak için düzenli olarak hekim muayenesine gidilmesi, görüntüleme tetkikleri ile kalça protezinin takibinin yapılması gerekir. Bu, aynı zamanda protezde ortaya çıkan bazı sorunlara erken dönemde müdahale edilebilmesine de olanak tanır.
Eğer siz de kalça ekleminiz ile ilgili sorunlar yaşıyorsanız, kalça protezi ameliyatı ve diğer tedavi seçenekleri için bir ortopedi uzmanına başvurabilirsiniz.
