Düşük Ayak Nedir, Nasıl Tedavi Edilir?

Ayağın, ayak bileğinden yukarı doğru kaldırılması hareketi yani dorsifleksiyon, ilgili kasları uyaran sinir tarafından gerçekleştirilir. Tıp dilinde peroneal sinir olarak adlandırılan bu yapıda meydana gelen hasarlanma, ilgili kas fonksiyonlarının etkilenmesine neden olur. Bunun sonucunda ayak yukarı doğru hareket ettirilemez ve bir tür kısmi felce uğrar. Düşük ayak sendromu olarak tanımlanan bu durum, yalnızca dorsifleksiyon değil aynı zamanda eversiyon yani ayağı dışa doğru oynatma yetisinin de kaybolmasına yol açabilir. Düşük ayak rahatsızlığının olduğu kişi, yürüme eylemi sırasında ayağını yukarı doğru kaldıramadığı için ayak yerde sürünür. Bu tablo da stepaj yürüyüşü olarak adlandırılır. Çoğunlukla merkezi sinir sisteminde var olan sorunlar nedeniyle meydana gelen bu rahatsızlık, bazı vakalarda kas ve iskelet sistemi hastalıklarından da kaynaklanabilir. Düşük ayak tanısı için hekime başvurulduğunda, fizik muayene, radyolojik görüntüleme ve elektromiyografi (EMG) gibi yöntemlerden faydalanılır. Düşük ayak nedenleri ve tedavi yöntemleri konusuna geçmeden önce sıkça merak edilen “Düşük ayak sendromu nedir?” sorusunu yanıtlamak gerekir.

Düşük Ayak Nedir?

Düşük ayak ya da ayak düşmesi, ayağın yukarı kaldırılamamasına yol açan bir sağlık problemidir. Düşük ayak sendromu, kas veya sinir hasarı nedeniyle ortaya çıkan, ayağı kaldıramama ya da dışa doğru oynatamama durumu olarak da açıklanabilir. Kişinin ayak parmaklarını yerde sürüyerek yürümesine yol açan düşük ayak rahatsızlığı, kişinin günlük işlerini olumsuz yönde etkiler.

Sağlıklı ayak hareketleri, kas ve sinirlerin doğru çalışması ile gerçekleşir. Ayak normalde ayak bileğinde orta hat üzerinde durur. Ayak hareketinin yapılmasını sağlayan ise sinir sistemi ve ilgili kaslardır. Kişinin istemli tüm hareketleri, merkezi sinir sistemi tarafından gerçekleştirilir. Bu yapı ,beyin ve omurilikten tüm vücuda yayılan sinirlerden oluşur. Vücutta yer alan kas ve eklemler de sinirlerin uyarımları sayesinde bu talebi harekete çevirir. Bu yapıların herhangi birinde oluşan problemler, düşük ayak rahatsızlığına yol açabilir. Düşük ayak sendromu nedenleri konusuna geçmeden önce rahatsızlığın belirtilerini anlamak faydalı olabilir.

Düşük Ayak Belirtileri Nelerdir?

Düşük ayak sendromuna yol açan pek çok farklı etken bulunur. Bu etkenlere bağlı olarak kişide bazı belirtiler ortaya çıkar. Düşük ayak sendromu varlığında yürürken yalpalama, ayağı attırarak yürüme, ayağın takılması ve bunlara bağlı olarak düşme şikayetleri sık görülür. Ayak bileği hareketlerinin kısıtlanması nedeniyle adım atmak ve topuğun yere değmesi sorunlu olur. Ayak parmakları yerde sürünür. Normal yürüme, kalça ve/veya diz ekleminin aşırı zorlanması ile gerçekleştirilebilir. Ancak bu da sağlam ayağa ya da ekleme daha fazla yük binmesine neden olur. Düşük ayak belirtileri arasında yer alan postür bozukluğu ve sağlıklı ayakta ağrı oluşumunun nedeni budur. Ayrıca düşük ayağın etkilediği ayakta, kas kütlesinin azalmasıyla şekil bozukluğu, bacak kısalığı veya küçülme de görülebilir.

Düşük Ayak Nedenleri Nelerdir? 

Düşük ayak sendromunun pek çok farklı nedeni olabilir. Ancak genel olarak düşük ayak; peroneal sinir hasarı, kas ve iskelet sistemi bozuklukları, beyin ve spinal kord rahatsızlıkları nedeniyle ortaya çıkar. Bu rahatsızlıkların düşük ayak ile ilişkisi şu şekilde açıklanabilir:

• Peroneal Sinir Hasarı: Peroneal sinir, ayak bileği ve baş parmağının, kişinin kendisine doğru çekilmesini sağlayan sinirdir. Bu sinir aynı zamanda başparmak ve etrafındaki duyunun da kişi tarafından hissedilmesini sağlar. Kaval kemiğinin yanındaki ince kemik olarak tanımlanabilen fibulanın baş ve gövde kısımlarında oluşan travmalar, peroneal sinirin etkilenmesine neden olabilir. Ayrıca bazı kırık vakalarının ardından yapılan operasyonlarda da peroneal sinir etkilenebilir. Bu durum bölgedeki kasların kontrol edilememesine neden olarak düşük ayağa yol açabilir.
• Beyin ve Spinal Kord Hasarları: Santral sinir sisteminin üst seviyesindeki hasarlanmalar, düşük ayak şikayetine yol açabilir. Multiple Skleroz ve serebral palsi gibi hastalıkların yanı sıra inme geçirmiş kişilerde de düşük ayak sendromuna sık rastlanmasının sebebi budur. Ayrıca lomber disk hernisi olarak tanımlanan bel fıtığı vakalarında da düşük ayak görülebilir. Tüm bunların haricinde beyin ya da omurgada bulunan tümörlere bağlı olarak kişide düşük ayak görülebilir.
• Kas ve İskelet Sistemi Bozuklukları: Kas ve iskelet sisteminde yer alan bazı anomaliler, düşük ayağı yol açabilir. Ayrıca kas ve iskelet sistemini etkileyen rahatsızlıklar da düşük ayak rahatsızlığına neden olabilir.

Düşük Ayak Risk Faktörleri Nelerdir? 

Düşük ayak sendromu için en büyük risk faktörü şeker hastalığıdır. Tedavi edilmeyen ya da kontrol altına alınmayan diyabet, sinirleri etkiler. Bu da sinirlerin travmalara karşı daha hassas hale gelmesine yol açar. Peroneal sinir, bacak bölgesinde özellikle diz arkasında deriye oldukça yakın bir bölgeden geçer. Dolayısıyla bu alanı etkileyen küçük travmalar dahi peroneal sinirin zarar görmesine ve dolayısıyla düşük ayağa neden olabilir. Toplum genelinde sıkça yapılan bacak bacak üstüne atma hareketi de özellikle bu hareketi alışkanlık haline getirmiş bireylerde peroneal sinirin baskıya uğramasına neden olur. Bazı meslek dalları da düşük ayak açısından risk faktörü oluşturabilir. Sözgelimi tarım ile uğraşan bireylerin uzun süreli yere çömelerek çalışması gerekebilir. Çömelme hareketine bağlı olarak peroneal sinir sıkışması görülebilir. Ayrıca yerde oturarak yemek yemek gibi eylemler de düşük ayak için risk faktörü sayılabilir. Tüm bunlara ek olarak bacağın alt kısmında ya da ayak bileğinde meydana gelen burkulma, tendon hasarı veya kırık tedavisinde kullanılan alçı ve bandaj uygulamaları perianal sinir sıkışmasına sebep olabilir.

Düşük Ayak Tanı ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Düşük ayak belirtilerinin ilk görüldüğü anda hekime başvurmak, tedavinin hızla yapılabilmesine olanak tanır. Özellikle bel fıtığına bağlı olarak gelişen bazı rahatsızlıklarda ilk 48 saat içinde yapılan cerrahi müdahaleler, düşük ayak şikayetini tamamen ortadan kaldırabilir. Kişinin düşük ayak belirtileri ile hekime başvurması durumunda hekim, öncelikli olarak kişinin öyküsünü dinler. Ardından fizik muayenesini yapar ve gerekli durumlarda farklı tetkikler uygulayarak kişiye düşük ayak tanısını koyar. Düşük ayak tedavisi, düşük ayağa yol açan odak rahatsızlığa bağlı olarak farklı şekillerde yapılabilir.

Düşük ayak sendromu tedavisi, atel ve splint uygulamaları ile kontrol altında tutulabilir. Bu yöntemler sayesinde ayak bileği normal pozisyonda tutulur ve diğer eklemlerin deforme olması engellenir. Bu uygulamalar, ayak parmaklarının yerde sürünmesini engellediği için düşük ayağa bağlı olarak görülen diğer rahatsızlıkların oluşmasının da önüne geçilir. Ayak bileğinin yukarıya kaldırılması hareketi yani dorsifleksiyon için fizik tedavi uygulamaları önerilebilir. Bu tedavi, ayak ve bacakta bulunan diğer kasları kuvvetlendirmek için yapılır. Düşük ayak sendromunun ilerlemesini ve buna bağlı olarak diğer sağlık sorunlarının önlenmesini amaçlayan bu tedavi yöntemlerinin haricinde kişiye, tendon transferi de yapılabilir. Tendon transferi uygulamasında bacağın arka kısmında yer alan posterior tibialis adlı kasa ait tendon bulunduğu bölgeden cerrahi yöntemlerle çıkarılır. Bu tendon, düşük ayak sendromuna neden olan ve çalışmayan kaslara transfer edilir. Böylece ilgili kasların çalışması sağlanabilir. Tendon transferi ortopedi ve travmatoloji cerrahları tarafından vücudun pek çok farklı bölgesindeki rahatsızlıkların neden olduğu sinir ve kas fonksiyon kayıplarının telafi edilmesi için uygulanabilir.

Eğer sizde de düşük ayak belirtileri varsa vakit kaybetmeden bir ortopedi uzmanına başvurarak rahatsızlığın tedavi yöntemleri hakkında ayrıntılı bilgi alabilirsiniz.