- [email protected]
- 08508116629
Donuk Omuz Nedir, Nasıl Tedavi Edilir?
Donuk omuz, omuzda ağrıya, sertliğe ve normal hareket açıklığının kaybına neden olan yaygın bir bozukluktur. Ortaya çıkan sakatlık ciddi olabilir ve tedavi edilmediğinde zamanla kötüleşir. Çoğunlukla 40 ila 60 yaşındaki bireyleri etkiler. Ancak erkeklere kıyasla kadınlarda daha sık görülür.
Tıp dilinde glenohumeral olarak adlandırılan omuz ekleminde kademeli hareket kaybı ile karakterize olan donuk omuz, yapışkan kapsülit veya adezif kapsülit olarak da bilinir. Omuz eklemi temel olarak humerus olarak tanımlanan üst kol kemiğinin baş kısmı ve glenoid adlı sığ omuz soketinden oluşur. Omuz eklemi, vücuttaki en hareketli eklemlerden biridir. Ancak donuk omuz varlığında eklem sıkışır ve hareket açıklığı ciddi oranda daralır. Tedavi edilmediğinde hareket kabiliyeti giderek azalır. Omuz ekleminde ağrı ve sertlik ile karakterize olan yapışkan kapsülit, pek çok farklı yöntemle tedavi edilebilir. Donuk omuz belirtileri ve tedavi yöntemleri konusuna geçmeden önce sıklıkla merak edilen “Donuk omuz nedir?” sorusunu yanıtlamak gerekir.
Donuk omuz, omuz eklem kapsülünün kalınlaşması, daralması ve iltihaplanmasına bağlı olarak, eklem içi sıvısının azalması ile meydana gelir. Hareket açıklığının kaybolmasına yol açan donuk omuz, donmuş omuz olarak da bilinir. Donuk omuzu daha iyi anlamak için omuz yapısını öğrenmek gerekebilir. Omuz eklemi, humerus (kol kemiği) ve skapula (kürek kemiği) adlı iki ana kemiğin bir araya gelmesiyle oluşur. Omuzda bulunan bir diğer eklem ise kürek kemiği ile klavikula yani köprücük kemiği arasındadır. Omuz ekleminin etrafında ise bağlar, tendonlar ve eklem kapsülü bulunur. Tüm bu dokular omuz ekleminin stabil kalmasına yardımcı olur. Eklem kapsülü, omuz eklemini çevreleyen ve bu bölgedeki tüm yapıları bir arada tutan dokudur. Eklem kapsülü, kıvrımları sayesinde kol hareketlerine bağlı olarak genişleyebilir ya da büzülebilir. Eklem kapsülünün yapısal olarak daralması, kalınlaşması ve iltihaplanması, eklem içi sıvı miktarının azalmasına neden olur. Eklemin rahatça hareket edebilmesini sağlayan bu kaygan sıvının azalmasıyla omuz hareketlerinde kısıtlanma oluşur. Kapsülün kıvrımları hasarlanmaya devam ettikçe omuz hareketi kısıtlanır ve eklemi hareket ettirmek ağrılı bir hal alır. Bu durum, adezif kapsülit yani donuk omuz olarak tanımlanır. Ağrı ve eklem hareketlerinin kısıtlanmasına neden olan donuk omuz, zaman içinde kendiliğinden geçebilir. Ancak tedavi edilmeyen vakaların iyileşmesi uzun sürer ve bu da kişinin yaşam kalitesinin düşmesine neden olur. Çünkü yapışkan kapsülit vakalarında kişinin yakınmaları genellikle kolu kullanamama ve omuzu hareket ettirememe şeklinde görülür. Özellikle uzanma, kolu kaldırma ve çekme hareketleri ciddi oranda azalır. Travma, omuz ameliyatları ya da omuz ekleminin bir süre ile immobilize edilmesi, donuk omuza neden olabilir. Ayrıca diyabet başta olmak üzere farklı hastalıklara bağlı olarak da ortaya çıkabilir. Donuk omuz nedenlerine geçmeden önce yapışkan kapsülit belirtileri hakkında fikir sahibi olmak faydalı olabilir.
Donuk omuz genellikle yetişkin bireylerde görülür. Çoğunlukla 40 ila 60 yaş aralığında rastlanır ve kadınlarda, erkeklere kıyasla daha sıktır. Genellikle hafif bir ağrı şikayetiyle yavaş şekilde başlar. Birkaç ay sonra ağrı, şiddetini artırır. Uyumak ve omuzu hareket ettirmek güçleşir. Zaman içinde ağrı azabilir, fakat omuz eklemini hareket ettirmek çok daha zorlaşır. Farklı bir deyişle donuk omuz vakalarının en belirgin semptomu, omuz eklemini hareket ettirmeyi neredeyse imkansız hale getiren ağrı ve sertliktir. Ağrı, omuz ekleminde hissedebileceği gibi kolun üst kısmında da oluşabilir. Genellikle gece saatlerinde şiddetini artırır. Bu da kişinin uykuya dalmasını zorlaştırır.
Donuk omuz, üç aşamada meydana gelir:
Donuk omuz nedenleri günümüzde henüz tam olarak anlaşılamamış olsa da bu konuda araştırmalar devam etmektedir. Ancak donuz omuza, eklemi çevreleyen eklem kapsülünün iltihaplanmasının yol açtığı bilinir. Omuz ekleminde kemik, bağ ve tendonlar bir kapsül içinde bulunur. Bu kapsül eklemin bir arada kalmasını sağlayan yapılardan biridir. Kapsülün içeriğindeki sıvı, eklemi kayganlaştırarak hareketlerin kolaylaşmasını sağlar. Bu kapsülün, kalınlaşarak sıkışması, donmuş omuz olarak bilinen bozukluğun oluşmasına neden olur. Bu durumun neden oluştuğu ise henüz açıklanamamıştır. Ancak diyabet başta olmak üzere, inme, kronik eklem iltihabı, kireçlenme, omuz sıkışma sendromu gibi kronik rahatsızlıklar, yapışkan kapsülit oluşumunu tetikleyen etkenler arasındadır. Diyabet, bağ dokusunu oluşturan önemli bir protein olan kolajeni etkiler. Farklı bir deyişle yüksek kan glukoz seviyesi, daha hızlı glikozilasyona yol açar. Bu durumun tetiklediği biyokimyasal süreç, eklem kapsülündeki yapıların zayıflamasına ve sertleşmesine neden olabilir. Diyabet hastaları, hem Tip-1 hem de Tip-2 diyabete eşlik eden kronik, sistemik inflamasyon nedeniyle daha duyarlı olabilir. Donuk omuza neden olan bir diğer etken de omuzun uzun süre ile hareketsiz kalmasıdır. Genellikle travmalara bağlı olarak ortaya çıkan bu süreç, yapışkan kapsülit oluşumunu tetikleyebilir.
Donuk omuz belirtileri ile ortopedi doktoruna başvurulduğunda hekim, öncelikle kişinin anamnezini alır. Ardından omuz muayene edilir. Muayene sırasında hekim, omuz eklem hareketinin sınırlı olup olmadığını ve hareket sırasında ağrı varlığını araştırmak için omuzu her yöne hareket ettirir. Hekimin bu hareketleri yapması, pasif hareket aralığının belirlenmesini sağlar. Aktif hareket aralığı için ise hekim, aynı hareketleri kişinin kendisinin yapmasını ister. Böylece aktif ve pasif hareket aralığı karşılaştırılır. Fizik muayenenin ardından hekim gerekli gördüğünde röntgen, ultrason, MR gibi radyolojik görüntüleme tetkikleri isteyebilir. Bu tetkikler rotator cuff yırtığı gibi farklı rahatsızlıkların ekarte edilmesi için de yapılabilir. Elde edilen bulgular ışığında kişiye donuk omuz tanısı koyulur. Bu noktada sıklıkla sorulan bir diğer soru da “Donuk omuz nasıl tedavi edilir?” şeklindedir.
Donuk omuz genellikle tedavi edilmeksizin kendiliğinden iyileşir. Ancak kendi kendine iyileşme süreci 3 yıl kadar sürebilir. Donuk omuz tedavi yöntemleri ile ağrı kontrol altına alınabilir, hareket ve güç kaybı geri kazanılabilir. Donuk omuz ameliyatsız tedavi yöntemde, ibuprofen gibi nonsteroid antiinflamatuvar veya steroid (kortizon) içerikli ilaçlar reçete edilebilir. Bazı vakalarda steroid enjeksiyonu uygulanabilir. Donuk omuz tedavinde uygulanan bir diğer yöntem de hidrodilatasyondur. Hidrodilatasyon, omuz eklem kapsülünün genişletilmesi amacıyla, bölgeye steril sıvı enjekte edilmesi yöntemi olarak açıklanabilir. Buna ek olarak ortopedi doktoru, bazı egzersizler önerebilir. Bu tedavi yöntemleri ile iyileşme görülmezse donuk omuz cerrahi yöntemlerle de tedavi edilebilir. Bu yöntemlerden biri, anestezi altında manipülasyondur. Bu işlem sırasında kişi genel anestezi alır. Hekim, omuzu hareket etmeye zorlayarak kapsülün rahatlamasını ve hareket aralığının artmasını sağlar. Bir diğer cerrahi yöntem ise omuz artroskopisidir. Cilt üzerine küçük bir kesi açılarak yapılan artroskopik donuk omuz tedavisinde, optik görüntüleyici ve kalem boyutunda el aletleri kullanılır. Bazı vakalarda artroskopi ve manipülasyon kombine şekilde uygulanabilir. Donuk omuz ameliyatlı tedavi sonrasında fizik tedavi uygulamaları önerilir. Ameliyatın ardından ağrı azalır ya da tamamen ortadan kalkar. Hareket açıklığı artar. Yapışkan kapsülit ameliyatından sonra iyileşme süreci 6 hafta ila 3 ay arasında değişebilir.
Eğer sizde ya da bir yakınınızda donuk omuz belirtileri olduğunu düşünüyorsanız bir ortopedi hekimine muayene olabilirsiniz.
