- [email protected]
- 08508116629
Buerger Hastalığı Nedir, Nasıl Tedavi Edilir?
Buerger hastalığı, halk arasında budama hastalığı olarak da bilinir. El ve ayaklardaki damar yapılarını etkileyen bir rahatsızlık olan buerger, tıp terminolojisinde tromboanjitis obliterans olarak da tanımlanır. 20 ile 50 yaş arasında tütün mamulleri kullanan erkeklerde daha yaygındır. Bir tür periferik arter hastalığı olan buerger, kan dolaşımını olumsuz etkiler. Oluşan dolaşım bozukluğuna bağlı olarak el ve ayaklarda soğuğa karşı hassasiyet gelişebilir. Sigara kullanımının devam ettiği vakalarda dokular oksijensiz kalır. Zamanla el ve ayak parmaklarında belirgin renk değişimleri olur. Derinin incelmesi ile bazı yaralar meydana gelebilir. Tütün kullanımının devam ettirilmesi ve tedavi alınmaması durumunda el ve ayak parmaklarında kangren oluşumu söz konusudur. Sonuç olarak ilgili uzuv ya da uzuvların ampütasyonu yani kesilmesi gerekebilir. Bu derece ilerlemiş vakalarda tek tedavi seçeneğini ilgili uzvun kesilmesi olduğundan kişinin yaşamı, hastalığa ve tedavi sürecine bağlı olarak derinden etkilenir. Pek çok hastalıkta olduğu gibi buerger hastalığında da önemli etkenlerden biri de sigara tiryakiliğidir. Buerger hastalığı nedenleri konusuna geçmeden önce sıkça merak edilen “Buerger hastalığı nedir?” sorusunu cevaplamak gerekir.
Tromboangiitis obliterans ya da yaygın bilinen adıyla buerger hastalığı, kol ve bacaklarda yer alan atardamar ve toplardamarlarda oluşan bir rahatsızlıktır. Budama hastalığında kan damarları, oluşan kan pıhtıları nedeniyle tıkanır, iltihaplanır ve şişer. Bunun sonucunda cilt dokuları zarar görür. Hastalığın ilerlemesi için önlem alınmadığında önce parmaklar, eller ve ayaklar daha sonra kol ve bacaklar etkilenir. Şiddetli vakalarda hastalığın etkileri daha geniş alanlara da yayılabilir. Yapılan pek çok araştırma, bu hastalığın tütün ürünleri kullanımı ile bağlantılı olduğunu gösterir. Dolayısıyla buerger hastalığı tanısı alan bireylerin, hastalığın ilerlememesi ya da tedaviye etkili yanıt alınabilmesi için tütün kullanımını bir an önce sonlandırması gerekir. Bu ön koşulun yerine getirilmediği vakalarda hastalığın görüldüğü uzvun bir bölümünün ya da tamamının ampütasyonu gerekebilir. Bir uzvun kesilmesi olarak açıklanabilen ampütasyon nedeniyle hastalık, halk arasında budama hastalığı olarak da bilinir. Budama yapılması gerektiği halde tedavi almayan hastalarda buerger hastalığı daha da geniş alanlara yayılabilir. Bu durum çok daha ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Tedavinin gecikmesi ile daha geniş alanların ampütasyonuna gerek duyulabilir. Ancak bu durum kişinin yaşamını dahi tehdit edebilir.
Buerger hastalığı hemen hemen tüm yaş ve ırklarda görülür. Kadınlara kıyasla erkeklerde daha sık rastlanır. Ancak tüm yaş gruplarıyla ve coğrafi bölgelerle kıyaslandığında buerger hastalığı en çok 40 ila 45 yaş aralığındaki Asyalı ve Orta Doğulu erkeklerde görülür. Buerger hastalığından korunmak için hastalığın belirtilerini bilmek fayda sağlayabilir.
Buerger hastalığının en yaygın belirtisi, el ve ayaklarda ağrı şikayetidir. Ağrı zaman içinde el ve ayaklardan diğer bölgelere doğru yayılabilir. Başlangıç döneminde hafif olan ağrı, hastalığın ilerlemesi ile şiddetini artırır. Öyle ki kişi dinlenirken kendini daha ağrılı hissedebilir. Ağrı nedeniyle yürürken topallama gibi ek semptomlar görülebilir. Günlük yaşamda meydana gelen stres, ağrının dayanılmaz bir şekilde hissedilmesine neden olabilir. Benzer durum kişi üşüdüğünde de meydana gelebilir. Parmakların üşümesi ile birlikte cilt rengi solgunlaşır ve cilt altında yer alan damarlarda şişlikler meydana gelebilir. Kol ve bacaklarda karıncalanma, uyuşukluk görülebilir. Bu çoğunlukla kan damarlarında yer alan bir pıhtının göstergesidir. Periferik dolaşımın bozulmasıyla kişide, parmak uçlarının soğuğa bağlı olarak renk değiştirmesi ile karakterize olan Raynaud sendromuna benzer yakınmalar oluşur. Ağrı ve renk değişimine ek olarak, el ve ayak parmaklarında açık yaralar oluşabilir. Buerger hastalığına neden olan kan damarlarındaki problemler, kuvvet kaybına da yol açar. Eklemlerin normal şekilde kullanılamamasına bağlı olarak hareket kısıtlılığı ortaya çıkar. Bu durum da eklemlerdeki kan akışının azalmasından kaynaklanır. Bu noktadan sonra kişi, acil müdahaleye ihtiyaç duyar. Aksi durumlarda ampütasyon yapılması gerekebilir. Buerger hastalığı diğer damar iltihaplanmaları hastalığından farklı olarak sindirim organlarına sıçramaz. Kişinin tedavi almaması durumunda yeterince beslenemeyen ve oksijenlenmeyen dokular, zaman içinde canlılığını kaybeder. Bu da parmakların uç kısımlarında kangren gelişimine neden olabilir. Koyu mavi, mor ya da siyah renge dönüşen parmak uçlarında zamanla his kaybı meydana gelir. Bazı vakalarda ağır koku oluşabilir. Oldukça önemli ve acil müdahale gerektiren bu belirtilere rağmen kişi hekime başvurmadığında ampütasyon kaçınılmaz olabilir.
Buerger hastalığının kesin nedeni bilinmemektedir ancak sigara gibi tütün mamullerinin kullanımı buerger hastalığının tetikler. Yapılan çalışmalara rağmen günümüzde halen tütünün hangi etkisinin bu hastalığa yol açtığı aydınlanmamıştır. Ortak kanı, tütün ürünlerinde bulunan kimyasal maddelerin damarların iç yüzeyini tahriş ettiği ve bu nedenle damarlarda şişme, iltihaplanma ve pıhtı oluşumuna yol açtığı yönündedir. Yapılan bazı kısıtlı çalışmalarda buerger hastalığına genetik bir yatkınlığın neden olabileceği ortaya atılmıştır. Ayrıca diş eti iltihapları ve kronik diş eti hastalıklarının da bu hastalıkla ilişkili olabileceği öne sürülmüştür. Tüm bunlara ek olarak, buerger hastalığında bağışıklık sisteminin sağlıklı dokulara saldırdığı yönündeki görüş de yaygındır.
Buerger hastalığında kan damarlarındaki akımın yavaşlaması ya da kesilmesi sonucunda ortaya çıkan belirtiler, çoğunlukla hastalığın tanısı için yeterlidir. Farklı bir deyişle buerger hastalığı için özel bir tanı testi bulunmaz. Ancak buerger hastalığının teşhisi için Allen testi yapılabilir. Bu testte amaç ellerdeki kan akışının değerlendirilmesidir. Fakat bu testin pozitif olması buerger hastalığının tanısı için yeterli değildir. Çünkü elde edilen sonuç yalnızca buerger hastalığının göstergesi değildir. Fakat tanının netleştirilmesi ve olası diğer hastalıklardan ayrıştırılması için hekim, hastanın anamnezini alır ve fizik muayenesini yapar. Fizik muayene sırasında hekim kişinin kol damarlarına baskı uygular. Bu noktada amaç kan damarlarına gelen kanın azaltılması ve el renginin değişmesini sağlamaktır. Damar üzerindeki baskı kaldırıldıktan sonra hekim kişinin ten renginin ne zaman normale döndüğünü inceler. Bu durumun beklenenden uzun sürmesi buerger hastalığının işaretlerinden biri olarak değerlendirilebilir. Benzer bazı hastalıkların buerger hastalığından ayırt edilmesi için laboratuvar testleri ve görüntüleme yöntemlerinden faydalanılabilir. Bu bağlamda buerger hastalığı tanısı için kan testleri, anjiyografi, ekokardiyografi gibi tetkikler yapılabilir.
Buerger hastalığında tütün kullanımının tamamen bırakılması önerilir. Buerger hastalığının tedavisi için kan akışını rahatlatan ve damar genişletici ilaçların kullanımı, yürüyüş gibi hafif tempolu fiziksel aktiviteler, kol ve bacaklara aralıklarla baskı uygulanması, sempatektomi olarak bilinen etkilenen bölgedeki sinirlerin kesilmesi gerekebilir. Tüm bunlara rağmen kişinin yaşadığı ağrılar dayanılmaz olabilir. Kangren oluştuysa bu durum diğer bölgelere yayılabilir. Yayılmanın önüne geçmek için budama ya da farklı bir deyişle ampütasyon yapılması gerekebilir.
Buerger hastalığının tedavi sürecinin nasıl ilerleyeceği kişinin tütün kullanımını sonlandırıp sonlandırmaması ile ilişkilidir. Farklı bir deyişle buerger hastalığı tanısı aldığı halde tütün kullanımını bırakmayan hastaların yaklaşık %43’ünde, ampütasyon yapılması gerekebilir. Tanı aldıktan sonra bu alışkanlığından vazgeçen kişilerde ise bu oran yaklaşık %6 dolayındadır. Budama hastalığındaki ampütasyon riskinin azaltılması için erken tanı ve tedavi son derece önemlidir.
Eğer sizde ya da bir yakınınızda buerger hastalığı belirtileri varsa vakit kaybetmeden bir ortopedi uzmanına başvurmanız önerilir.
