- [email protected]
- 08508116629
Ayak Bileği Kıkırdak Yaralanması Nedir, Nasıl Tedavi Edilir?
Ayak bileği (talocrural eklem), vücutta en fazla yükü taşıyan eklemlerden biridir. Kemik, kas, tendon, kıkırdak ve ligament gibi pek çok farklı dokudan oluşan ayak bileği eklemi, kemiklerin makara şeklinde eklem oluşturması nedeniyle makara eklemi olarak da bilinir. Ayak bileği eklemi, alt bacakta yer alan kaval kemiği (tibia) ve baldır kemiğinin (fibula) bağlandığı bölgedir. Kaval ve baldır kemiklerinin oluşturduğu yatakta ise talus kemiği bulunur. Talusa hiçbir kas bağlanmaz ve vücuttaki herhangi bir kemikten daha fazla kıkırdağa sahiptir. Öyle ki talusta bulunan kıkırdak, kemiğin yüzey alanının yaklaşık %60’ını kaplar. Ayak bileği kemiklerinin en üstünde bulunan talus, ayak bileğinin yukarı ve aşağı hareketinin yapılmasına yardımcı olur. Ayak bileğinin en altındaki kemik ise topuk kemiğidir (kalkaneus). Son derece kısıtlı bir hareket alanı vardır. Eklem içinde yer alan tüm kemikler, kıkırdak doku ile kaplıdır. Kıkırdaklar, eklemde bulunan kemiklerin pürüzsüz ve rahat hareket etmesini sağlarken aynı zamanda birbirine sürtünmesini önler. Ayak bileği kıkırdak yaralanması meydana geldiğinde, bu durum genellikle talusun eklem kıkırdağını etkiler. Ayak bileği kıkırdak hasarı nedenlerine geçmeden önce sıklıkla merak edilen “Ayak bileği kıkırdak yaralanması nedir?” sorusunu yanıtlamak gerekir.
Vücutta bulunan tüm eklemlerde olduğu gibi ayak bileği eklemi de kıkırdak dokusu ile kaplıdır. Kemiklerin birbirine bakan uçlarını kaplayan kıkırdak doku, sedef benzeri beyaz renkli dokudur. Ağırlık transferinde etkin rol oynayan kıkırdak, eklem kayganlığını sağlayarak hareketi kolaylaştırır. Kalça, diz ve omuz gibi daha büyük eklemlerde bulunan kıkırdağa kıyasla ayak bileğindeki kıkırdak oldukça incedir. Farklı bir deyişle ayak bileğindeki kıkırdak dokusu yaklaşık olarak 2 ila 4 mm kalınlığındadır. Ayak bileği, kıkırdağının küçük yüzey alanı, tüm vücudun ağırlığını taşıdığından yaralanmalara karşı hassastır. Kan damarı içermediği için beslenmesi diğer dokulara kıyasla oldukça sınırlıdır. Bu da kıkırdak dokusunun kendi kendini iyileştirme şansının azalmasına neden olur.
Vücudun tüm ağırlığının aktarıldığı ayak bileği, yüksek hareket kabiliyeti nedeniyle de kıkırdak hasarlarına açıktır. Trafik kazası, düşme, çarpma gibi travmalara bağlı olarak ayak bileği kıkırdak yaralanması oluşabilir. Bunlara ek olarak, ayak bileğinde yer alan pek çok farklı durum da kıkırdak yaralanmasına zemin hazırlayabilir. Kıkırdak hasar gördüğünde eklem içindeki sürtünme ve sıkışma, ağrıya, hareket kayıplarına neden olabilir. Ayak bileği kıkırdağı yaralanmaları tedavi edilmezse erken başlangıçlı artrite (eklem iltihabı) neden olabilir.
Ayak bileği yaralanmasının ardından ortaya çıkan belirtiler, bazı durumlarda kendiliğinden iyileştirilebilir. Bununla birlikte, eğer kıkırdak hasar görürse semptomlar sıklıkla aktivite ile geri döner. Bu nedenle ayak bileği yaralanmalarında mutlaka bir ortopedi uzmanına muayene olunması önerilir. Ayak bileği kıkırdağı yaralanmalarında sıklıkla karşılaşılan belirtilerin bir kısmı şu şekilde sıralanabilir:
Ayak bileği kıkırdak yaralanmasında belirtiler kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Bazı kıkırdak yaralanmaları vakalarında hiç ağrı hissedilmeyebilir. Bu durum, kıkırdağın ağrı lifleri içermemesinden kaynaklanır. Ancak şiddetli bir kıkırdak yaralanmasında her hareket veya adım ağrıya neden olur. Sportif faaliyetlerde bulunmak neredeyse imkansızdır. Kişi, eklem etrafındaki alanın bloke olduğu hissine kapılabilir. Ayrıca ayak bileği hareket ettirildiğinde tıkırtı veya çatırdama sesleri de duyulabilir. Bu durum, kıkırdak parçalarının eklem yüzeyinden gevşediğinin, koptuğunun ya da iki kemik arasında sıkışmaya yol açtığının göstergesi olabilir. Bazı vakalarda kanama da eşlik edebilir. Kanama varlığında kişinin ayak bileğinde, ayağında ve/veya alt bacağında morarma görülebilir. Ayak bileği ağrısı, şişme, hareket kısıtlılığı ve dayanıklılığın azalması gibi belirtilerin varlığında mutlaka bir ortopedistle görüşülmelidir. Sık karşılaşılan sorulardan biri de “Ayak bileği kıkırdağı yaralanması neden olur?” şeklindedir.
Ayak bileği kıkırdağının zedelenmesine yol açan etkenlerin bir kısmı şu şekilde sıralanabilir:
Ayak bileği kıkırdak yaralanmaları, ağırlıklı olarak genç insanları etkilerken, yaşlılığa bağlı olarak görülen romatoid artrit gibi bazı rahatsızlıklar da kıkırdak zedelenmesine neden olabilir. Bir kazadan ya da çarpışmadan sonra belirtiler ortaya çıkabilir.
Ayak bileği kıkırdak yaralanması belirtileri ile bir ortopedi doktoruna başvurulduğunda hekim, öncelikle kişinin anamnezini alır ve ardından fizik muayenesini yapar. Muayene sırasında, ayağın şekli, ayak bileği ekleminin hareket açıklığı, bağların stabilitesi ve eklemin basınca duyarlılığı değerlendirilir. Gerekli durumlarda hekim, röntgen, BT ve MR gibi bazı radyolojik görüntüleme tetkikleri isteyebilir. Ayrıca ayak bileğinin iç yapısının görüntülenmesi için ayak bileği artroskopisi de yapılabilir. Elde edilen bulgular ışığında ayak bileği kıkırdak yaralanmasının şiddeti belirlenir ve kişiye uygun tedavi düzenlenir. Bu aşamada sık sorulan sorulardan biri de “Ayak bileği kıkırdak yaralanması nasıl tedavi edilir?” şeklindedir.
Ayak bileği kıkırdak yaralanması tedavi seçenekleri, hasarın boyutu ve yerleşiminin yanı sıra yaş, kilo ve genel sağlık durumu gibi faktörlere bağlı olarak farklılık gösterebilir. Ayak bileği kıkırdak yaralanmasında ilk tedavi, kıkırdağın iyileşmesini hızlandırmak için aktiviteyi kısıtlamaktır. Bazı vakalarda nonsteroid antiinflamatuvar ya da steroid içerikli ilaçlar reçete edilebilir. Hasarlanmanın boyutuna ve mevcut belirtilere göre hekim, eklem içi enjeksiyonlar yapabilir. Ayak bileği kıkırdak yaralanması ameliyatsız tedavi seçeneklerinden yanıt alınamaması durumunda ya da şiddetli vakalarda cerrahi girişim gündeme gelir. Ayak bileği kıkırdak yaralanması ameliyatı olarak tanımlanabilen ayak bileği artroskopisi ve mikrokırık cerrahisi farklı yöntemler uygulanabilir. Bu aşamada tedavi yönteminin belirlenmesi de yaralanmanın şiddetine bağlıdır. Ayak bileği kıkırdak yaralanması ameliyatları şu yöntemlerle yapılabilir:
Ayak bileği kıkırdak yaralanması tedavilerinden biri olan artroskopik yöntem, kıkırdak restorasyonu gereken vakalarda uygulanır. Bu yöntem, halk arasında kapalı ameliyat ya da anahtar deliği ameliyatı olarak da bilinir. Cilt üzerine açılan küçük kesilerden, optik görüntüleyici ve cerrahi el aletleri sokularak yapılan ayak bileği artroskopisinde iyileşme süreci hızlıdır.
Genellikle tek ve küçük lezyonları olan genç hastalarda uygulanan mikrokırık tekniği, kıkırdak gelişimini desteklemek ve iyileşmeyi kolaylaştırmak için kullanılır. Artroskopik yöntemle yapılan mikrokırık cerrahisinde, öncelikle eklemden kopan dokular bölgeden uzaklaştırılır. Daha sonra kıkırdak iyileşmesini hızlandırmak için kemik yüzeyine küçük delikler açılır. Bu durum kan damarı içermeyen kıkırdağa ait hücrelerin daha iyi beslenmesini sağlayarak, kıkırdak gelişimini destekler.
Zedelenmenin şiddeti mikrokırık tedavi yöntemi için çok fazlaysa kıkırdak nakli yapılması gerekebilir. Bu teknikte kişinin kendi vücudundan ya da kadavradan bir greft alınır ve hasarlı bölgeyi yeniden oluşturmak için ilgili bölgeye yerleştirilebilir. Bu yöntem, genellikle açık ameliyat yöntemi ile yapılır.
Ayak bileği kıkırdağı yaralanmalarında iyileşme süresi, kişinin yaşına, genel sağlık durumuna ve uygulanan tedavi yöntemine göre farklılık gösterse de ortalama olarak 4 ila 6 hafta içinde iyileşme sağlanır. İyileşmenin ardından hekim, fizik tedavi uygulamaları önerir.
Eğer sizde de ayak bileği kıkırdağı yaralanması varsa bir ortopedi doktoruna muayene olmayı ihmal etmeyin.
